«کهن نمونه» و کارکرد آن در حماسه های اسطوره ای پارسیِ قرن چهارم و پنجم هجری (شاهنامه، گرشاسب نامه، بهمن نامه، بانو گشسب نامه، کُک کوهزاد، فرامرز نامه، برزو نامه،کوش نامه)

پایان نامه
چکیده

در یک سده ی اخیر، رویکردهای مختلف و گوناگونی به مسئله ی اسطوره پدید آمده ، که هر یک از این رویکردها، در تبیین اسطوره، از دانشی خاص، چون: مردم شناسی، تاریخ، دین، زبانشناسی، و ... بهره جسته است. یکی از شاخص ترین و مهمترین این رویکردها، رویکرد روانشناسانه به مسئله ی اسطوره است. پایه گذار و موسس این رویکرد، دکتر کارل گوستاو یونگ، روانشناس و فیلسوف اهل سوئیس است. پروفسور یونگ، در توجیه پیدایی و ساختِ اسطوره ها ، افسانه ها، حماسه ها و .... عوامل روانیِ گوناگونی را در نظر می گرفت، که یکی از مهمترینِ این عوامل، « کهن نمونه ها » بودند. او کهن نمونه ها را ، محتویات ناخودآگاهی جمعیِ بشر می دانست که در بین همه ی افراد، یکسان و یکشکل است و چونان مُرده ریگی، نسل به نسل به ما رسیده است. بیرونی ترین و دردسترس ترین لایه روان، «خودآگاهی» است که وظیفه اش آگاهی انسان از خویشتن و جهان پیرامونش است. خودآگاه روان، مرکزی دارد به نام «من» که همه محتویات خودآگاه بدان ربط دارند و در حقیقت، معیار خودآگاهی، رابطه یک محتوای روانی با «من» است. به بیان ساده تر، محتویات روان، آنگاه به درجه خودآگاهی می رسند که از پالوانه (فیلتر) «من» بگذرند و اگر این عمل اتفاق نیفتد، آن محتویات روان در قسمت تاریک روان باقی می مانند و هیچگاه خودآگاه نمی شوند. در زیر خودآگاه، ناخودآگاه واقع شده است و در حقیقت پایین تر از آستانه ی خودآگاهی است. «ناخودآگاهی، به دو بخش قردی و جمعی تقسیم می شود. ناخودآگاه فردی، متعلق به فرد است و دیگران از آن نصیبی ندارند. لایه زیرین ناخودآگاه فردی، ناخودآگاه جمعی یا همگانی است که کهن نمونه ها در آن قرار گرفته اند. کهن نمونه ها، که از محتویات و درونه-های ناخودآگاه جمعی به شمار می آیند، به مانند خود ناخودآگاه جمعی، عمری به اندازه عمر بشر دارند و نسل به نسل، تا به امروز، در میان افراد بشر انتقال پیدا کرده اند؛ بدین روی، ذهن بشر به هنگام تولد، لوحی سفید نیست بلکه یک طرح اولیه کهن الگویی در ساختمان مغز انسان موجود است.از آنجا که حماسه های اسطوره ای ، از اسطوره ها سر برآورده اند و در ساختار ، به آنها بسیار نزدیک هستند.بدین روی، می توان تجلی کهن نمونه ها را در آن مشاهده کرد. از آنجا که حماسه های اسطوره ای در قرن چهارم و پنجم، از رواج و اصالت بسیاری برخوردار است ، بدین روی، می توان زیر ساختی کهن نمونه ای را در آن به آشکارگی مشاهده کرد. از جمله ی مهمترین کهن نمونه های رایج و آشکار در ادب حماسی پارسی قرن چارم و پنجم، عبارتند از : آنیما، سایه، فردیت، مرکز، پیر خردمند، آب و کوه، که هر یک از این کهن نمونه ها در نمادهای گوناگون و متفاوتی رخ نموده اند.

منابع مشابه

بانو گشسب نامه و اسطوره آرتمیس

در این مقاله، نگارنده بر آن است که شخصیت «بانو گشسب» در منظومه «بانو گشسب نامه» با «آرتمیس» خدا بانوی یونانی، مطابقت دارد و از این رو می توان گفت: رواج اساطیر یونانی از جمله اسطوره آرتمیس، در منطقه ای که سراینده «بانو گشسب نامه» می زیسته، در شکل گیری چنین داستانی، تاثیر به سزایی داشته است.

متن کامل

بررسی شخصیت های منظومه های حماسی بهمن نامه، کوش نامه، فرامرز نامه و گرشاسب نامه، بر اساس نظریات انسان شناسی کارل راجرز و آبراهام مزلو

آبراهام مزلو از پایه گذاران روانشناسی انسان گرا، برای انسان کامل مورد نظر خود که از آن به فرد خود شکوفا تعبیر می کند، ویژگی هایی را عرضه می کند که طبق دیدگاه وی، در مورد بیشتر افراد موفّق مصداق دارد. در آثار حماسی به علّت نفس حماسه با شمار بالایی از افراد موفق روبه رو هستیم مخصوصا در بهمن نامه، کوش نامه، فرامرز نامه وگرشاسب نامه که عناصر اصلی ویژه ی افراد خودشکوفای مزلو در اندیشه ها، رفتار و گفتا...

متن کامل

کارکرد رجز و رجز خوانی در شاهنامه و گرشاسب نامه

رجز نوعی گفتگو در میدان جنگ است در قالب دو تا هفت بیت که در آن‌ها رجزخوان به شکل سؤال و جواب به مفاخره، تحقیر دشمن،حدیث نفس و....می‌پردازد. بن‌مایه اصلی رجزها یا نازش به اصالت گوهر و نژاد است یا به هنر، یعنی کسب تجربه در زمینه‌های گوناگون مانند جنگاوری،دشمن شکنی، کاربرد فنون و حیله‌های رزمی و استفاده از ابزارهای جنگی. در حقیقت رجز یکی از ترفندهای مهم روانی غلبه بر دشمن به حساب می‌آید. نگارندگان...

متن کامل

سیمای زن در منظومه های حماسی پس از شاهنامه (گرشاسب نامه، بهمن نامه، کوش نامه و فرامرز نامه)

چکیده پژوهش حاضر، بر آن است تا در حماسه های پس از شاهنامه، با تحلیل داستان های اصلی و حاشیه ای، نقش و جایگاه زن را نشان دهد و دلایل ضعف و قدرت زنان را بیابد؛ ضوابط اخلاقی و اعتقادات مربوط به زنان هر دوره را در اظهار نظرهای سرایندگان و استنتاج های ضمنی آنان بیان کند و به طور کلی سیمای واقعی زن را بنمایاند، تاچهره ی بانوی نمونه وآرمانی، در زیر ساخت اسطوره ای داستان عیان گردد. بنابراین حماسه ها ...

پیش گویی در بهمن نامه، برزونامه، بانو گشسب نامه

بهمن نامه ، برزونامه و بانو گشسب نامه که در این پژوهش بررسی شده اند , سه اثر حماسی ارزشمند و باز مانده از روزگار باستان هستند که مطالب شاه نامه را در باره ی خاندان رستم تکمیل می کنند . و می توان آن ها را دنباله ی شاهکار ارجمند حکیم توس دانست. می توان عنصر پیش گویی را که در این پژوهش مورد توجه قرار گرفته شده است , از ویژگی های مهم داستان های حماسی دانست. پیش گویی در داستان وارد می شود و داستان ...

15 صفحه اول

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه بوعلی سینا - دانشکده ادبیات و علوم انسانی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023